Wakacyjny pracownik z elastycznym grafikiem

Przejściowy charakter zatrudnienia sezonowego ma wpływ na wybór organizacji i systemu czasu pracy, w jakim ma pracować pracownik sezonowy. Klasyczne rozkłady czasu pracy przewidujące pracę od poniedziałku do piątku w ramach sztywnej dniówki roboczej mogą nie sprawdzić się w firmach, w których sezonowe natężenie pracy przypada na konkretne miesiące lub dni w tygodniu. Wówczas przydatne są bardziej elastyczne sposoby zorganizowania czasu pracy - w drodze systemu równoważnego lub weekendowego.

Systemy z Kodeksu dla pracownika sezonowego

Zatrudnienie na czas sezonu, np. w gastronomii, branży turystycznej czy rolnictwie, z założenia jest zatrudnieniem krótkoterminowym. Przejściowy charakter takiej pracy nie przekłada się jednak na odrębne uregulowania dotyczące organizacji czasu pracy pracowników sezonowych. Opiera się ona na zasadach ogólnych, tak jak w przypadku etatowych pracowników podlegających Kodeksowi pracy. Znajduje ona zastosowanie również w przypadku pracowników sezonowych, pracodawca musi więc wybrać między przewidzianymi w Kodeksie pracy systemami i rozkładami czasu pracy. Jednym z systemów bardziej dogodnych dla pracownika, którego dniówka ma być dłuższa niż 8 godzin, jest równoważny system czasu pracy, dopuszczający przedłużenie wymiaru dobowego do 12, 16, a nawet 24 godzin (art. 135-137 K.p.).

Reklama

W podstawowej wersji systemu równoważnego dniówka robocza może trwać do 12 godzin, oczywiście o ile została zaplanowana przez pracodawcę w grafiku pracownika. Trzeba nadmienić, że jeszcze dłuższa praca (do 16 albo do 24 godzin) w ramach tego systemu jest dopuszczalna tylko w niektórych przypadkach, m.in. przy pracach polegających na dozorze urządzeń, pilnowaniu mienia czy ochronie osób. Zatrudnienie sezonowe w branży gastronomicznej, hotelarskiej czy w rolnictwie może więc opierać się na podstawowej wersji systemu równoważnego, z dniówką roboczą przedłużoną do 12 godzin.

Innym elastycznym sposobem ułożenia grafiku pracownika sezonowego jest ruchomy czas pracy, wprowadzany z inicjatywy pracodawcy lub pracownika. Charakteryzuje się on różnymi godzinami rozpoczynania pracy w dniach ustalonych jako robocze albo wyznaczeniem przedziału godzin, w którym pracownik samodzielnie decyduje o godzinie rozpoczęcia pracy (art. 1401 K.p.). W rozkładzie ruchomym, w przypadku ponownego podjęcia pracy w tej samej dobie pracowniczej (co ma miejsce w razie zaplanowania pracy w następnym dniu o godzinie wcześniejszej niż w poprzednim), nie występują godziny nadliczbowe.

Pracownik na weekendy

Soboty i niedziele dla wielu pracowników są czasem wolny od pracy, nie wszyscy pracownicy mają jednak wolne w weekendy. Czas pracy pewnej grupy pracowników przypada właśnie na soboty i niedziele, co więcej, dni te są dla nich jedynymi (obok piątków i świąt) dniami roboczymi. Taki rozkład czasu pracy przewidziany jest w tzw. weekendowym systemie czasu pracy. Polega on na wykonywaniu pracy w piątki, soboty, niedziele i święta z możliwością wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej niż do 12 godzin. Okres rozliczeniowy nie może w tym przypadku przekroczyć 1 miesiąca (art. 144 K.p.).

Omawiany system może być stosowany tylko na pisemny wniosek pracownika, a jego wprowadzenie następuje na podstawie umowy o pracę. W praktyce weekendową organizację czasu pracy stosuje się do pracowników zatrudnionych w ramach niepełnego wymiaru czasu pracy. Jest to podyktowane tym, że dopuszczalność pracy tylko w niektóre dni tygodnia, nawet z wydłużonym wymiarem dobowym, na ogół uniemożliwia wypracowanie wymaganej dla pełnego etatu liczby godzin pracy w okresie rozliczeniowym.


Pracownik zatrudniony na okres sezonu ma prawo do odpoczynku dobowego i tygodniowego na zasadach ogólnych.


Pracodawca nie ma natomiast obowiązku zapewnić pracownikowi za pracę w niedzielę dnia wolnego od pracy ani wypłaty dodatku za taką pracę. Powyższe wynika wprost z art. 15111 K.p., w którym przewidziano rekompensatę za pracę w niedzielę lub święto, z wyjątkiem wykonywania pracy w ramach systemu weekendowego.

Praca sezonowa nie wpływa na normy

Praca na sezon, mimo że krótkotrwała, podlega tym samym zasadom w zakresie norm czasu pracy i ustalania wymiaru czasu pracy co typowe zatrudnienie nawiązane na dłuższy okres. Pracownika sezonowego obowiązuje więc 8-godzinna norma dobowa (lub niższa wynikająca z przepisów odrębnych) i przeciętnie 40-godzinna norma tygodniowa w danym okresie rozliczeniowym. Obowiązujący go wymiar czasu pracy również ustala się na zasadach ogólnych, tj. w oparciu o art. 130 K.p.

Pracodawca, w razie zatrudnienia pracowników sezonowych w ramach systemu równoważnego lub weekendowego, powinien sporządzać dla nich grafiki czasu pracy (chyba, że ich rozkład jest stały) na okresy nie krótsze niż miesiąc i przekazywać je do wiadomości pracowników na co najmniej tydzień przed rozpoczęciem okresu objętego grafikiem.

Należy zasygnalizować, że raz sporządzane rozkłady nie mogą być dowolnie modyfikowane przez pracodawcę.

Pracownicy, wobec których nie jest dopuszczalne wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy powyżej 8 godzin:

» zatrudnieni na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
» opiekujący się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia, bez ich zgody,
» młodociani,
» niepełnosprawni, z wyjątkiem osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz w przypadku, gdy lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę nad niepełnosprawnym, na jego wniosek, uchyli stosowanie norm czasu pracy obowiązujących niepełnosprawnych,
» pracownice w ciąży.

Dobowy wymiar czasu pracy wyżej wskazanych pracowników nie może przekraczać 8 godzin. W praktyce wyklucza to zastosowanie wobec nich systemu równoważnego i weekendowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)


autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 52 (1302) z dnia 2016-06-30

GOFIN podpowiada

Dowiedz się więcej na temat: kodeks pracy | elastyczny czas pracy | prawo pracy
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »