STIR - narzędzie do walki z oszustami skarbowymi

STIR to system teleinformatyczny izby rozliczeniowej stworzony do przetwarzania danych bankowych według określonych algorytmów w celu wykrycia nieprawidłowości świadczących o możliwości dokonania wyłudzeń skarbowych. Banki i SKOK-i muszą przekazywać do STIR informacje o rachunkach otwieranych przez przedsiębiorców oraz przeprowadzanych za ich pośrednictwem transakcjach. Szef KAS będzie mógł zablokować konto na 72 godziny.

Ważny algorytm

Administracja skarbowa zyskała nowe narzędzie do walki z przestępcami podatkowymi: STIR. Jego działanie i zastosowanie wynika z art. 119zg-119zzj Ordynacji podatkowej.

STIR to system teleinformatyczny izby rozliczeniowej służący do przetwarzania według określonych algorytmów danych przekazywanych przez banki i SKOK-i w celu ustalenia wskaźnika ryzyka wykorzystywania sektora bankowego do wyłudzeń skarbowych, zwłaszcza w zakresie VAT. Dane te to informacje o rachunkach otwieranych i prowadzonych przez tzw. podmioty kwalifikowane oraz dzienne zestawienia transakcji dotyczących tych rachunków. Do podmiotów kwalifikowanych zalicza się osoby fizyczne wykonujące działalność gospodarczą, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, ale posiadające zdolność prawną.

Reklama

Na podstawie spływających danych, w oparciu o specjalnie opracowane algorytmy, ma być ustalany wskaźnik ryzyka dokonania wyłudzeń skarbowych. Algorytmy opracowuje izba rozliczeniowa z uwzględnieniem najlepszych praktyk sektora bankowego w zakresie przeciwdziałania wykorzystywaniu go do działalności przestępczej, a także po wzięciu pod uwagę kryteriów ekonomicznych, geograficznych czy przedmiotowych (więcej w ramce). STIR ma dzięki temu automatycznie namierzać "podejrzane" transakcje, np. polegające na dokonywaniu w krótkich odstępach czasu między tymi samymi podmiotami kilkunastu przelewów i przelewów zwrotnych.

Blokada konta

Informacje o rachunkach podmiotów kwalifikowanych, transakcjach oraz wskaźniku ryzyku izba rozliczeniowa przekazuje automatycznie i elektronicznie Szefowi KAS. Pozwala to na przeprowadzenie szybkiej analizy wystąpienia nadużyć. W razie potrzeby - w celu zapobieżenia transferowi środków pochodzących z wyłudzeń - może być dokonana blokada rachunku podmiotu kwalifikowanego na okres nie dłuższy niż 72 godziny.

Do biegu tego okresu (72 godzin) nie wlicza się sobót, niedziel i świąt będących dniami ustawowo wolnymi od pracy.

Blokadę konta będzie mógł zarządzić Szef KAS. Sporządza w tym celu postanowienie (zawierające m.in. okres trwania blokady). Następnie przekazuje bankowi lub SKOK-owi żądanie dokonania blokady. Ponadto zawiadomienie o zastosowaniu takiego środka otrzymują prokurator oraz właściwy dla podmiotu kwalifikowanego urząd skarbowy i urząd celno-skarbowy. Blokada będzie mogła być przedłużona na oznaczony czas, nie dłuższy niż 3 miesiące, jeżeli zajdzie uzasadniona obawa, że podmiot nie wykona istniejących lub mających powstać zobowiązań podatkowych przekraczających równowartość 10.000 euro. Przeliczenia na złote dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok, w którym zostanie wydane postanowienie o przedłużeniu blokady. Żądanie przedłużenia blokady musi być przekazane bankowi lub SKOK-owi w czasie blokady dokonanej na okres do 72 godzin. W przeciwnym razie nie będzie ono skuteczne.

Skutkiem blokady konta jest uniemożliwienie dysponowania i korzystania ze zgromadzonych na nim środków pieniężnych. Przewidziano jednak kilka wyjątków. Podmiot, którego konto zostanie zablokowane, będzie mógł zwrócić się do Szefa KAS o zgodę na pobranie środków na bieżące pensje wypłacane na podstawie umów o pracę zawartych co najmniej 3 miesiące przed dniem dokonania blokady wraz z należnymi od nich podatkiem dochodowym i składkami na ubezpieczenia społeczne.

Warunkiem otrzymania zgody będzie przedłożenie odpisu listy płac oraz dokumentu ZUS potwierdzającego zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę. Podmiot kwalifikowany będzie mógł ponadto ubiegać się o zgodę na wypłatę środków na zasądzone alimenty oraz renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania, a także na zapłatę z zablokowanego rachunku zobowiązania podatkowego lub należności celnej przed terminem ich płatności. Szef KAS będzie miał również prawo w wyjątkowych sytuacjach, na wniosek podmiotu, zwolnić środki z zablokowanego konta.

Pierwsze dane

System przekazywania informacji bankowych i ich analizy uruchamiany jest stopniowo.

Przepisy wprowadzające utworzenie STIR obowiązują zasadniczo od 13 stycznia 2018 r. Banki (z wyjątkiem spółdzielczych) mają od tego dnia 30 dni na przesłanie izbie rozliczeniowej pierwszych informacji o rachunkach podmiotów kwalifikowanych, a 6 miesięcy na rozpoczęcie przekazywania dziennych raportów o transakcjach dotyczących tych rachunków. W przypadku banków spółdzielczych i SKOK-ów terminy te wynoszą odpowiednio: 60 dni i 8 miesięcy. Pierwsze zestawienia transakcji obejmą dane za okres od 1 stycznia 2016 r. do dnia poprzedzającego dzień ich przekazania. Mają one dotyczyć transakcji na rachunkach funkcjonujących na dzień 13 stycznia 2018 r. oraz na rachunkach otwartych od 13 stycznia 2018 r. do dnia poprzedzającego dzień przekazania zestawienia.

Regulacje dotyczące blokady rachunków wejdą w życie 30 kwietnia 2018 r.

Wyłudzenia skarbowe w rozumieniu stosowania przepisów o STIR:

» przestępstwa skarbowe: uchylanie się od opodatkowania (art. 54 § 1 i 2 K.k.s.), firmanctwo (art. 55 § 1 i 2 K.k.s.), oszustwo podatkowe (art. 56 § 1 i 2 K.k.s.), niewystawienie, wystawienie wadliwej lub odmowa wydania faktury (art. 62 § 1 K.k.s.), wystawienie lub posługiwanie się nierzetelną fakturą (art. 62 § 2 i 2a K.k.s.), wyłudzenie nadpłaty lub zwrotu podatku (art. 76 § 1 i 2 K.k.s.);
» przestępstwa: podrobienie lub przerobienie faktury lub użycie takiej faktury jako autentycznej (art. 270a § 1 i 2 oraz art. 277a § 1 K.k.), wystawienie lub użycie pustej faktury (art. 271a § 1 i 2 oraz art. 277a § 1 K.k.);
» udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie ww. przestępstw lub przestępstw skarbowych (art. 258 § 1-3 K.k.).


Kryteria uwzględniane przy ustalaniu algorytmu wskaźnika ryzyka wyłudzeń skarbowych:

» kryteria ekonomiczne - polegają na ocenie transakcji bankowej dokonywanej przez podmiot kwalifikowany w otoczeniu gospodarczym, w szczególności pod względem celu prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, lub dokonywaniu transakcji nieuzasadnionych ze względu na charakter działalności;
» kryteria geograficzne - polegają na dokonywaniu transakcji z podmiotami z państw, w których występuje wysokie zagrożenie wyłudzeń skarbowych;
» kryteria przedmiotowe - polegają na prowadzeniu przez podmiot kwalifikowany działalności gospodarczej wysokiego ryzyka z punktu widzenia podatności na wyłudzenia skarbowe;
» kryteria behawioralne - polegają na nietypowym w danej sytuacji zachowaniu podmiotu kwalifikowanego;
» kryteria powiązań - polegają na istnieniu powiązań podmiotu kwalifikowanego z podmiotami, co do których występuje ryzyko, że uczestniczą w działaniach mających związek z wyłudzeniami skarbowymi lub organizują takie działania.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)


autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 10 (1467) z dnia 2018-02-01

GOFIN podpowiada

Pobierz darmowy program do rozliczeń PIT 2017

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »