Termin "przedawnienia" straty podatkowej
Podatnik ustala stratę w podatku dochodowym w zeznaniu podatkowym. Organy podatkowe mogą zweryfikować wysokość straty, ale tylko do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok, w którym została poniesiona. Standardowo mają więc na to 5 lat.
Wynik podatkowy
Strata w podatku dochodowym nie jest zobowiązaniem podatkowym, lecz powstaje, gdy koszty uzyskania przychodu są większe od przychodu.
Przedsiębiorca ma prawo odliczyć stratę z działalności gospodarczej poniesioną w danym roku podatkowym od dochodów z tej działalności osiągniętych w następnych latach. O wysokość straty można obniżyć dochód uzyskany w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty straty. Takie rozwiązanie przewidują art. 9 ust. 3 ustawy o pdof oraz art. 7 ust. 5 ustawy o pdop.
Organ podatkowy ma prawo zweryfikować stratę poniesioną przez podatnika i wydać decyzję określającą jej wysokość. Stanowi o tym art. 24 Ordynacji podatkowej. Decyzja w sprawie straty jest wydawana, jeżeli okaże się, że podatnik nie złożył zeznania, nie wykazał w nim straty lub wysokość poniesionej straty różni się od kwoty wynikającej z zeznania, a wygenerowanie straty uprawnia do skorzystania z ulg podatkowych.
Zamknięty spór
Pytanie, na które przez lata nie było jednoznacznej odpowiedzi, dotyczyło "przedawnienia" straty podatkowej, tj. do kiedy organ podatkowy może ją zweryfikować: do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania za rok, w którym została poniesiona, czy do momentu przedawnienia zobowiązania za ostatni rok, w którym odliczono ją od dochodu.
Wydawało się, że wątpliwości rozwieje uchwała NSA z dnia 29 września 2014 r., sygn. akt II FPS 4/13. Formalnie dotyczyła ona wpływu zapłaty podatku na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. NSA orzekł, że po upływie terminu przedawnienia nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania podatkowego i orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego, które wygasło przez zapłatę. W uzasadnieniu uchwały dodał, że nie jest również możliwe określenie straty po upływie terminu przedawnienia ewentualnego zobowiązania podatkowego za rok, w którym została ona poniesiona. Pogląd wyrażony w uzasadnieniu nie był jednak powszechnie akceptowany. Jego przeciwnicy podnosili, że strata jest elementem kalkulacyjnym zobowiązania podatkowego za lata, w których została odliczona, a nie zobowiązania podatkowego za rok, w którym wystąpiła. Nie można więc mówić o jej przedawnieniu (por. wyrok NSA z dnia 23 lipca 2015 r., sygn. akt II FSK 1227/14).
Sporna kwestia została ostatecznie rozstrzygnięta w uchwale NSA z dnia 6 listopada 2017 r., sygn. akt II FPS 3/17. NSA orzekł, że organy podatkowe mogą zweryfikować wysokość straty w podatku dochodowym tylko do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok, w którym strata została poniesiona. Faktem jest, że strata nie jest zobowiązaniem podatkowym, a termin przedawnienia dotyczy zobowiązania podatkowego. Skoro jednak nie ma szczególnych uregulowań odnoszących się do przedawnienia straty, to należy stosować przepisy o przedawnieniu zobowiązania podatkowego, czyli art. 70 Ordynacji podatkowej. Termin przedawnienia ustala się więc, przyjmując okres przedawnienia hipotetycznego zobowiązania podatkowego za rok, w którym wystąpiła strata. Wynosi on zasadniczo 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Organ podatkowy może w tym czasie skontrolować wysokość straty za okres, w którym powstała, i nie jest potrzebne ponawianie tej weryfikacji w kolejnych latach, w których strata zostanie odliczona. Różnicowanie natomiast zasad przedawnienia wyników rozliczeń w podatku dochodowym w zależności od tego, czy wystąpi zobowiązanie podatkowe, dochód zwolniony z podatku czy strata podatkowa stanowi naruszenie norm konstytucyjnych.
Okres archiwizacji
Termin przedawnienia koreluje z okresem przechowywania dokumentów dotyczących rozliczenia zobowiązania podatkowego.
Księgi podatkowe i dokumenty związane z ich prowadzeniem trzeba przechowywać do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego (chyba że ustawy podatkowe stanowią inaczej). Wynika tak z art. 86 § 1 Ordynacji podatkowej. Termin przedawnienia - wynoszący 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku - może się wydłużyć w przypadku, gdy jego bieg nie rozpocznie się (np. w związku z rozłożeniem zapłaty podatku na raty), zostanie zawieszony (np. po wniesieniu sprawy do sądu administracyjnego) lub ulegnie przerwaniu (np. w wyniku wszczęcia przez urząd skarbowy postępowania egzekucyjnego i zastosowania środka egzekucyjnego). Stanowią o tym art. 70-71 Ordynacji podatkowej.
Dotyczy to również lat zamkniętych stratą podatkową. Organ podatkowy nie ma prawa weryfikować wysokości straty po upływie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok, w którym strata została poniesiona. Tylko przez ten czas trzeba więc przechowywać księgi podatkowe za rok zamknięty stratą i dokumenty związane z ich prowadzeniem.
|
Przykład Przedsiębiorca wykazał stratę z działalności gospodarczej w rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2012 r. Odliczył ją od dochodu osiągniętego z tej działalności w kolejnych 5 latach podatkowych, tj. w 2013 r., 2014 r., 2015 r., 2016 r. i 2017 r. Organ podatkowy ma prawo wszcząć postępowanie podatkowe i wydać decyzję określającą wysokość straty podatkowej do momentu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego za rok, w którym strata została poniesiona, czyli za 2012 r. Termin przedawnienia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2012 r., którego termin płatności przypadał 30 kwietnia 2013 r., upłynie z dniem 31 grudnia 2018 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 200 ze zm.)
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2017 r. poz. 2343 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 28 (1485) z dnia 2018-04-05